بررسی رویکرد علمای امامی به میراث واقفه در روایات غیبت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته رشته الهیات و معارف اسلامی (گرایش علوم قرآن و حدیث) دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران(نویسنده مسئول)

2 استاد رشته الهیات و معارف اسلامی (گرایش علوم قرآن و حدیث) دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

روایات غیبت حضرت قائم از مهم‌ترین ارکان اندیشۀ مهدویت است. این روایات گاه در ضمن کتب حدیثی و گاه در تک‌نگاری‌هایی به دست ما رسیده است. در این میان، واقفه یکی از فرقه‌هایی است که در طی سه سده فعالیت _ نیمه دوم قرن دوم تا اواخر قرن پنجم هجری _ تأثیر به‌سزایی در انتقال روایات غیبت به میراث حدیث شیعه داشته است. محافل فقهی فرقۀ واقفه و امامیه از یکدیگر گسسته نبود؛ ولی در مباحث اعتقادی در حوزه امامت و غیبت نسبت به یکدیگر مواضع تند و خصمانه داشتند. با توجه به پیشگامی واقفه در نقل روایات غیبت، بررسی رویکرد علمای امامی به روایات واقفه ضروری است. این نوشتار بر آن است با بررسی اسناد احادیث و مقایسه کمّی، رویکرد علمای امامی را به روایات واقفه بازنمایاند و نشان دهد، امامیه در زمینه غیبت وامدار واقفه نیست و علمای امامی تا حد امکان از روایات واقفه اجتناب می‌کردند و آنچه سبب ورود حجم گسترده‌ای از روایات واقفه در زمینۀ غیبت به میراث حدیثی امامیه شده، عنایت ویژه نعمانی به منابع واقفی بوده است.

کلیدواژه‌ها