امام مهدی از دیدگاه محی‌الدین ابن‌عربی و صدرالدین قونوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی قم

چکیده

مهدویت و ظهور یکی از مسائل مورد اتفاق بین همه‌ مذاهب کلامی و فقهی اسلام است و تفاوت‌های موجود، نه اختلاف عقیده در اصل نظریه بلکه اختلافاتی فرعی در مواردی مانند شرایط تولد و یا ظهور است. عرفان نیز مانند دیگر جنبه‌های اسلام در اعتقاد به این اصل نه تنها با دیگر شاخه‌های اسلامی مشترک است؛ بلکه تأکید بیشتری بر این اصل داشته است. زیرا ولایت که ارتباط تنگاتنگی با این موضوع دارد از ارکان عرفان اسلامی به شمار می‌رود و ولایت و ختم آن از موضوعات بسیار مهم و البته مناقشه‌انگیز در عرفان است. عرفا و محققان شیعی به اتفاق ختم ولایت خاصه را از آن امام مهدی4 دانسته‌اند، اما در بین عرفای سنی مذهب، در اعتقاد به این موضوع اختلاف وجود دارد.
پژوهش پیش رو در پی آن است که نظر ابن‌عربی و ممتازترین شاگرد وی، صدرالدین قونوی را درباره‌ی امام مهدی4 بررسی کند. برای این مهم ناگزیر طرح مسائلی در باب ولایت و ختم ولایت لازم می‌آید. پس از توضیحات در باب اهمیت و جایگاه این بحث در عرفان اسلامی، نگاه ابن‌عربی و صدرالدین به ختم ولایت و جایگاه امام مهدی4 از خلال مهم‌ترین آثارشان و شارحان و مفسران بررسی شده و پس از آن به نگاه کلی ایشان به ویژگی‌ها و منزلت امام مهدی4 می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها