در گونه‌شناسی روحانیت شیعی در مواجهه با دین و معرفت دینی از دو جریان شریعت‌گرایان سنتی و عقل‌گرایان تمدن‌ساز می‌توان یاد کرد. جریان شریعت‌گرای سنتی از جهت معرفت‌شناسی دینی فارغ از برخی محسنات، با آسیب‌ها و چالش‌های فراوانی نسبت به جریان عقلانیت تمدن‌ساز برخوردار است. جمود بر ظواهر آیات و روایات، فروکاستن جایگاه عقل و ارزش معرفت‌شناختی آن از جمله مهم‌ترین آسیب‌های کلان این جریان به حساب می‌آید. در مسئله مهدویت چالش مذکور جدی‌تر خواهد بود. هم به جهت روش‌شناسی و معرفت‌شناسی و هم به جهت بعد عملی و جامعه‌سازی، مهدویت‌پژوهی جریان یادشده با داعیه پایبندی به مهدی‌باوری با مشکل اساسی روبه‌رو خواهد بود. مهم‌ترین دلیل قائلین به این جریان در عصر غیبت وجود پاره‌ای از روایات مبنی بر عدم قیام در دوره غیبت است. ارائه نکردن طرح و الگویی مشخص و عملی در عصر غیبت برای حضور احکام اجتماعی دین، انفعال در برابر جریان مدرنیسم و تمدن غرب، عدم آینده‌نگری، محافظه‌کاری دربرابر جریان‌های مخالف دین و ارزش‌های دینی از جمله مهم‌ترین آسیب‌های آن به جهت پذیرش روایات منع قیام در عصر غیبت است. در مقابل جریان عقلانیت تمدن‌ساز از نقشه عملیاتی در عصر غیبت برای احکام اجتماعی دین، واکنش دربرابر تمدن غرب، آینده‌نگری و پی‌ریزی برای تمدن نوین اسلامی جهت زمینه‌سازی ظهور حضرت حجت4 سخن می‌گوید. هدف تحقیق پیش‌رو آسیب‌شناسی جریان شریعت‌گرای سنتی در مواجهه با این دسته از روایات است که نتیجه آن نفی این مدل از مهدویت‌پژوهی و در قبال آن اثبات جریان بدیل یعنی عقلانیت تمدن‌ساز است. روش تحقیق توصیفی _ تبیینی و با رویکرد تحلیل انتقادی خواهد بود.
