1
پژوهشگر تاریخ اسلام مرکز تخصصی ائمه اطهار؟عهم؟، دانشجوی دکترای تاریخ اسلام دانشگاه باقرالعلوم؟ع؟ قم
2
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه باقرالعلوم قم.
چکیده
کتاب سلیم بن قیس هلالی از قدیمی‌ترین کتب برجا مانده از صدر اسلام است. این کتاب عمدتاً به بیان حوادث پس از رحلت رسول خدا؟ص؟ و ظلم‌های وارده بر خاندان رسالت پرداخته است. علی‌رغم اهمیت مسئله مهدویت و نیز گزارشات ضدّ و نقیضی که در این کتاب در رابطه با این موضوع وجود دارد، اما این مسئله از جمله مواردی است که تاکنون مورد توجه پژوهش‌گران نبوده است. مصداق‌یابی «مهدی موعود4» در کتاب سلیم با چالشی جدّی مواجه است، زیرا تناقضات چندی در روایات مهدوی کتاب سلیم وجود دارد. در این نوشتار نشان داده شد که در کتاب سلیم، تنها بنی‌امیه چهره‌ای منفی دارند و هیچ‌یک از امامان ضلالتی که در این کتاب معرفی شده‌اند، از بنی‌العباس نیستند! بنابر روایات این کتاب، مهدی موعود4 حکومت را از بنی‌امیه خواهد گرفت و آن‌را به صاحبان اصلیش بازخواهد گرداند. در مجموع به نظر می‌رسد نویسنده این کتاب _ یا بخش‌هایی از آن_ به احتمال زیاد، در دوره پایانی حکومت بنی‌امیه زندگی می‌کرده و در نتیجه امامان جور را فقط در میان آنان _ و سه خلیفه نخستین_ جستجو نموده و انتظار برچیده شدن این حکومت توسط امام زمان؟عج؟ را داشته است. اشکالات متعددی بر کتاب سلیم وارد است که مانع از قبول همه مطالب کتاب به‌طور مطلق است و حتی انتساب همه گزارشات موجود در کتاب به سلیم بن قیس و یا ابان بن ابی عیاش با اشکال مواجه خواهد بود.
