2
دانشجوی دکتری قرآن و حدیث دانشکده اصول‌الدین تهران
چکیده
داستان زنی ریش‌دار به نام سعیده یا ملیحه که با پرتاب جسمی سنگین موجب شهادت امام زمان؟عج؟ خواهد شد یکی از داستان‌هایی است که در سده گذشته شهرت زیادی یافته است. نگارندگان با پی‌گیری منابع نشر این داستان نشان می‌دهند قدیمی‌ترین منبعی که آن را نقل کرده مربوط به دهه سوم قرن سیزدهم هجری است و راوی انحصاری آن شیخ احمد احسائی از علمای مشهور عصر قاجار است که در چند اثر خویش به آن پرداخته است. این ایده از آثار احسائی به دیگر منابع سرایت کرده و به ویژه یک‌سده بعد و با نقل شیخ علی یزدی حائری در کتاب الزام الناصب فی اثبات الحجة الغائب به گستردگی انتشار و شهرت یافته در بعضی کتب معاصر با موضوع مهدویت نقل شده است. هم‌چنین در ادامه مقاله با دقت در احوال علمی، آثار به جای مانده و روش حدیثی احسائی کوشیده می‌شود منبع احتمالی او از خلال شواهد به جای‌‌مانده بازشناسی شود و نشان داده می‌شود که احتمالاً ریشه این داستان به قصه‌های رایج در خطه خراسان در قرن هفتم هجری باز می‌گردد. دست آخر طیفی از واکنش‌های اتخاذشده در برابر این داستان _ از انکار و انتقاد گرفته تا معتبر دانستن و تأویل کردن آن_ میان منابع گوناگون احصاء و ارائه گردیده و نشان داده شده است این داستان با سنجه ملاک‌های حدیث‌شناسانه فاقد اعتباری است.
