1
استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم قم
2
دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
3
سطح چهار جامعة المصطفی العالمیة
چکیده
فلسفه وجودی امام مهدی4 را در دو حوزه «تشریعی» و «تکوینی» می‌توان مورد مطالعه قرار داد؛ حوزه تکوینی نیز شامل حوزه‌های هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و مانند اینها می‌شود. با توجه به ضرورت واکاوی مسئله مهدویت _ به مثابه شاخه‌ای از مسئله امامت _ از یکسو و نهادینه بودن اندیشه منجی‌گرایی در نهاد همه انسان‌ها از سوی دیگر، در نوشتار حاضر به تبیین کارکرد هستی‌شناسانه امام زمان4 پرداخته شده است. از ره‌گذر این جستار، مشخص می‌شود که در روایات اهل‌بیت: در تبیین جایگاه حجت الهی در منظومه هستی، علاوه بر شئون اجتماعی به تبیین شئون هستی‌شناسانه حجت الهی در عالم امکانی نیز پرداخته شده و تحلیل ارائه شده در حکمت متعالیه و عرفان نظری از مسئله ولایت و انسان کامل با منظومه روایات امامیه سازگاری زیادی دارد. حجت الهی در منظومه عالم امکان از سه کارکرد هستی‌شناسانه مهم، شامل وساطت در فیض الهی، علیت غایی و مظهریت اسماء و صفات الهی برخوردار است.
