بررسی پیشگویی‌ها درباره تقابل یا توافق مهدی و مسیح از دیدگاه اسلام و مسیحیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مطالعات تطبیقی ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب قم

2 دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب قم.

چکیده

سخن درباره تقدیرِ فرجامین بشر، از مهم‌ترین مؤلفه‌های مشترک ادیان ابراهیمی، به‌ویژه اسلام و مسیحیت است. پیشگویی‌هایی که در متون مقدس این دو دین درباره وقایع آخرالزمان آمده است، فارغ از میزان تناظر و تغایر آنها، حجم قابل توجهی از ادبیات پیش‌گویانه را در اختیار پیروان اسلام و مسیحیت نهاده است که بر محور دو شخصیت اصلی، یعنی مهدی4 در اسلام و مسیح7 در مسیحیت استوار است. بازگشت مسیح در رویکرد آخرالزمانی مسیحیت، آن‌گاه رخ می‌دهد که افول عمیق اخلاق و معنویت و آشفتگی در نظام طبیعت، فراگیر می‌شود. پیش‏گویی‌ها در سنت اسلامی نیز، آمیزه‌ای از تباهی ژرف اخلاقی و فجایع طبیعی فراگیر را نشانه‌هایی از آمدن موعود آخرالزمان برشمرده است. به‌رغم مشابهت‌های این‏چنینی در ادبیات پیش‏گویانه دو دین، سه نظریه «یکسان‌انگار»، «تقابل‌انگار» و «توافق‌انگار» درباره نسبت مهدی4 و مسیح7، در میان پیروان اسلام و مسیحیت شکل گرفته است که ریشه در برداشت‌های متفاوت از پیش‏گویی‌های آخرالزمانی دارند. نوشتار پیش رو، با بهره‌گیری از روش تطبیقی و تحلیل محتوا، درصدد واکاوی نظریات پیش‏گفته و سنجش میزان انطباق آنها با ادبیات آخرالزمانی اسلام و مسیحیت است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که به‌رغم شبهه‌افکنی برخی نویسندگان معاصر غربی، دو دیدگاه یکسان‌انگار و تقابل‌انگار فاقد اتقان مکفی است و توان ایستادگی در برابر نظریه توافق‏انگار را ندارد.

کلیدواژه‌ها