تحلیل و بررسی نمادانگاری نشانه‌های ظهور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه معارف اسلامی قم

چکیده

زبان دین، از مهم‏ترین مسائل فلسفه دین و مباحث الهیات جدید به شمار می‏رود. فیلسوفان دین در این مسئله، دو رویکرد متفاوت برگزیده‏اند؛ برخی بر این باورند که زبان دین، ناظر به گزاره‌های کلامی و الهیاتی به طور عام است و همه گزاره‌های موجود در متون و نصوص دینی را دربر می‌گیرد؛ و گروه دیگر بر آن‌اند که زبان دین، تنها ناظر به گزاره‌های کلامی و الهیاتی مربوط به خدا و آن هم اسماء و صفات انسان‌وارِ خداست. در هردو رویکرد، دیدگاه‌ها و ره‏یافت‌های مختلفی از گذشته تا به امروز در میان الهی‌‌دانان و متکلمان و فیلسوفان دین مطرح بوده و هست. نمادین دانستن گزاره‌های کلامی و الهیاتی، یکی از آن دیدگاه‏هاست. بنابر رویکرد نخست، مسئله مهدویت و آنچه در نصوص دینی مسلمانان درباره آموزه مهدویت و آخرالزمان، به خصوص علائم و نشانه‌های ظهور وارد شده است، در حیطه زبان دین وارد خواهد شد. در این نوشتار با رویکردی توصیفی تحلیلی، درپی پاسخ به این پرسش هستیم که با پذیرش دیدگاه اخیر، گزاره‌های ناظر به علائم و نشانه‌های ظهور، از چه سنخی است؟ نمادین است یا غیرنمادین؟ و اگر آنها را واقع‌نما و معرفت‌بخش بدانیم، آیا به‌ هیچ‌وجه نمی‌توان آنها را نمادین و سمبلیک دانست؟ و اگر می‏توان، کدام سنخ از نماد مدنظر است؟ نمادی که امروزه در فلسفه دین و در بین متفکران غربی مطرح است، یا مدلی دیگر مراد است؟

کلیدواژه‌ها