انتظار و ظرفیت آن در اهل‌سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم

چکیده

انتظار به عنوان یک باور فراگیر، از سوی همه گروه‌های اسلامی از جمله اهل‌سنت پذیرفته شده است. در منابع و متون حدیثی اهل‌سنت، درباره انتظار، روایات مختلفی نقل شده که برخی از آن‌ها به صورت صریح به موضوع انتظار پرداخته‌اند و برخی دیگر، تلویحاً به آن اشاره کرده‌اند. تفاوت میان تصریح الانتظار و تلویح الانتظار در روایات الانتظار، این است که اولی با رویکرد عام و دومی با رویکرد خاص، مقوله انتظار را تبیین و توجیه می‌کنند؛ یعنی در منابع حدیثی اهل‌سنت، به انتظار عام با دلالت منطوقی و مطابقی، و به انتظار خاص با دلالت مفهومی و تضمنی پرداخته شده است. از این‌رو در منابع حدیثی اهل‌سنت دربارۀ تصریح الانتظار اولاً، روایاتی بسیار محدود نقل شده است و ثانیاً، همین تعداد محدود نیز معطوف به انتظار عام‌اند، نه خاص. اما در منابع یادشده، درباره تلویح‌الانتظار اولاً، روایات فراوانی مانند ممهدون للمهدی، رایات السود، ظهور مجددین، سید خراسانی و...
نقل شده است و ثانیاً، همه این روایات با رویکرد انتظار خاص توجیه می‌شوند، نه عام.
برآیند این تحقیق با پیاده‌سازی چند هدف، تأمین می‌شود: 1. جداسازی انتظار عام از انتظار خاص؛ 2. تفکیک روایات‌الانتظار با تصریح‌الانتظار و روایات‌الانتظار با تلویح‌الانتظار؛ 3. معطوف بودن روایات‌الانتظار با تصریح‌الانتظار با رویکرد عام؛ 4. معطوف بودن روایات‌الانتظار با تلویح‌الانتظار با رویکرد خاص؛ 5. اشاعه و برجسته‌سازی انتظار خاص در میان اهل‌سنت؛ 6. بسترسازی و ظرفیت‌سازی انتظار خاص در میان اهل‌سنت.

کلیدواژه‌ها