طرح اندیشه مهدویت در کلمات امام جواد و امام هادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی قم

چکیده

اندیشه مهدویت چراغی فراراه شیعه در عصر غیبت است. افزون بر این، طرح این اندیشه از سوی پیامبر و امامان شیعه، متناسب با شرایط اجتماعی و معضلات پیش روی بوده است. یافتن اجزای این طرح در سخنان هر یک از معصومان: می‌تواند روشنی‌بخش شرایط و مشکلات عصر صدور باشد و طرح کلی امامان شیعه را برای عصر غیبت مشخص کند.
این پژوهش برای دستیابی به طرح اندیشه مهدویت، به بررسی مستقیم کلماتی پرداخته است که از هر یک از معصومان: برجای مانده است. تحلیل محتوایی این جملات با توجه به شرایط صدور و همچنین دسته‌بندی موضوعی آن‌ها می‌تواند طرح هر امام برای دوره خویش را مشخص کند و در مجموع تصویری از طرح ایشان برای برخورد با شرایط اجتماعی و معضلات هر دوره و همچنین طرح کلی آنان برای عصر غیبت را معلوم کند.
یافته‌های تحقیق در زندگی و سخنان امام جواد7 حاکی از آن است که با پذیرش امامت ایشان در سنین کودکی، تحولی بزرگ در نگاه عامه شیعه نسبت به ائمه: رخ داد که ایشان را در ذهن عموم، بسیار فراتر از «علمای ابرار» برده و در جایگاه «خوبان برگزیده» یا همان «المصطفین الاخیار» نشاند و زمینه‌ای مناسب برای پذیرش امامت حضرت مهدی4 در کودکی و در شرایط غیبت فراهم آورد. همچنین حضرت جواد7 با استفاده از کاهش فشار تقیه توانست با وضوح بیشتری از امامت پس از خود و از مشکلات پیش رو سخن بگوید و مسیر آینده را مشخص کند؛ اما فرزند ایشان _ امام هادی7 _ با توجه به شرایط شدید تقیه کمتر این امکان را یافت که از معارف مهدوی سخن بگوید، ولی تحکیم سازمان وکالت و تعیین تکلیف برای سرپرستی آن تا عصر غیبت موجب شد استحکام سازمانی و اجتماعی لازم برای عبور از شرایط غیبت فراهم گردد.

کلیدواژه‌ها