این نوشتار، در پی گذری اجمالی بر تاریخچه سرداب مقدس، نظرات علمای عامه را برمیرسد و آنگاه دیدگاه علمای شیعه را تبیین میکند. از این طریق، به غیرواقعی بودن روایت داستان سرداب میپردازد که بزرگان عامه آن را نقل میکنند. سپس در ضمن مباحث مطرح شده درباره سرداب مقدس، به عدم اتحاد بزرگان عامه دراینباره اشاره میشود. اختلاف نظر آنان در طرح مباحث سرداب به گونهای است که هر شخص با اندک تأمّلی آن را در مییابد و به واهی بودن اینگونه مطالب و نیز غرضورزی مؤلفان آنها پی میبرد. از جمله این مباحث محل وقوع سرداب است که مؤلفان عامه آن را به اختلاف در شهرهای سامراء، حله، بغداد و ... ذکر کردهاند. مطالبی که پیرامون آن امکنه بیان کردهاند، بیانگر ناآگاهی آنان از عقاید تشیع است؛ زیرا گفتار هیچیک از آنان به منابع شیعی مستند نیست و در نوشتههایشان از نظرات بزرگان تشیع هیچ ذکری به میان نیامده است. آنان از این حقیقت به دورند که جامعه تشیع بر این باور است که خانه امام هادی7 در سامراء و سرداب واقع در آن، به جهت اینکه مسکن سه تن از امامان معصوم: شیعه بوده و آن بزرگواران سالها در آن زندگی کرده و به عبادت و راز و نیاز با خدای خویش پرداختهاند، در نزد شیعیان جایگاه والا و بالایی دارد و هیچ امتیازی دیگری بر مشاهد مطهر دیگر ائمه: ندارد.