بازتاب ضعیف روایات مهدویت در «صحیح بخاری» و تحلیل آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث

2 استاد دانشگاه تهران

چکیده

اعتقاد به مهدویت، ریشه در روایات فراوان اسلامی دارد و تضعیف این باور جز با رد و انکار روایات مهدوی میسر نیست. از این‌رو منکران مهدویت، نبود روایات مهدوی در صحیح بخاری را از دلایل اعتبار نداشتن این گرایش دینی دانسته‌اند. از آن‌جا که صحیح بخاری تنها یک روایت مجمل مرتبط با مهدویت دارد که در آن نامی از مهدی4 به چشم نمی‌خورد، به نظر می‌رسد در جریان تشدید سیاست‌های ضدعلوی عباسیان در دوره متوکل، بخاری از سیاست‌های آنان اثر پذیرفته و از این‌رو از نقل روایات مهدوی پرهیز کرده است. پایان منجی‌گرایی بنی‌عباس و تشدید دشمنی با آل‌علی: در جهت مشروعیت‌طلبی خلفای عباسی مهم‌ترین رویکرد سیاسی دستگاه حاکم در آن دوران به شمار می‌رفت. از این‌رو می‌توان هماهنگی عملی با جهت‌گیری دینی _ اعتقادی دستگاه خلافت، نقل روایات مهدوی در کتاب‌های حدیثی هم‌دورۀ صحیح بخاری، نقل اندک‌شمار روایات علویان از سوی بخاری و کوتاهی در نقل روایات فضایل اهل‌بیت: از جانب او را برجسته‌ترین شواهد اثرپذیری بخاری از این شرایط ذکر کرد.

کلیدواژه‌ها