دانشیار دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق تهران
چکیده
انگاره اصالت شهرنشینی و جامعه صنعتی در تمدن غرب و همریشه بودن دو واژه «تمدن» و «مدینه»، برخی مفسران و دانشمندان اسلامی را وادار کرده است برای بررسی ویژگیهای تمدن اسلامی در قرآن کریم به دنبال کلیدواژه مدینه باشند. این امر بهویژه در تقابل خودساختۀ دو واژۀ «مدینه» و «قریه» _ که از آن معنای روستا و دوری از تمدن فهم شده _ این گروه را با مشکل مواجه ساخته و سبب بروز تبیینهایی نهچندان محکم شده است. مراجعه مستقیم به قرآن کریم و انجام مطالعات تمدنی در چارچوب باور به مهدویت و آموزههای آن، ما را به پدیدهای در آخرالزمان میرساند که در لسان قرآن کریم «مُلک» نام گرفته است. این مُلک نمونه عالی تمدن است که میتواند به عنوان معیار و شاخصی دقیق برای شناسایی و ارزیابی تمدنهای طول تاریخ مورد استفاده تمدنپژوهان واقع شود.