بررسی ادلۀ اهل‌سنت دربارۀ آیۀ استخلاف و ارتباط آن با عصر ظهور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

برخی مفسران و متکلمان اهل‌سنت کوشیده‌اند برای آن‌چه پس از رحلت پیامبر اکرم6 رخ داد، مستندات قرآنی بیابند. یکی از این آیات، آیۀ استخلاف (نور: 55) است که در نظر متکلمان و مفسران اهل‌سنت جایگاهی ویژه در مبحث خلافت دارد و از جمله مستندات اصلی آنان در اثبات خلافت ابوبکر و دیگر خلفا به شمار می‌رود. اهل‌سنت کوشیده‌اند مفاد آیه را به‌گونه‌ای تحلیل کنند که از یک سو این آیۀ شریفه فقط بر خلفا منطبق شود و از سوی دیگر به رد و ابطال هر نوع تحلیل و تفسیری که امکان تطبیق بر غیرخلفا وجود داشته باشد بپردازند. بنابراین، معتقدند که در عبارت Gوَعَدَاللهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِF خطاب به صحابه و حاضران در عصر نزول است. بر همین اساس، برخی مفسران اهل‌سنت همچون فخر رازی، حمل آیه بر ائمۀ شیعه را نادرست قلمداد می‌کنند. آلوسی نیز امام مهدی4 را به‌دلیل حاضر نبودن در عصر نزول، از مصداق‌های آیه خارج کرده است. اما بر اساس مفاد آیه و احادیث شیعیِ هماهنگ با ظاهر آیۀ شریفه، قوم موعود، ائمۀ اطهار: و امام مهدی4 و یاران آن حضرتند. این احادیث، وقوع این وعده در صدر اسلام را باطل می‌دانند و وعده را به عصر ظهور امام مهدی4 اختصاص می‌دهند.

کلیدواژه‌ها