2
دانشجوی دکتری دین پژوهی و عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب
چکیده
میتریه، موعود منجی در آیین بوداست که متون مقدس همۀ سنتهای بودایی، آمدن او را پیشگویی کردهاند. اصل و اساس این پیشگوییها به سخنان بودا در سه سبد کانون پالی بازگشت میکند، اما در طی زمان، در هریک از سنتهای بودایی ویژگیهایی پیدا کرده است که در سنتهای دیگر دیده نمیشود. از همین رو، اهمیت و جایگاه امروزی میتریه در هر یک از سنتهای بودایی نیز متفاوت شده است. موعودگرایی آیین بودای تبتی به دلیل تأخر زمانی و تأثیرپذیری از آیین هندو، گاهی موضوعاتی مانند رویارویی با ادیان ابراهیمی، بهویژه اسلام را در خود دارد که مورد توجه بسیار شرقشناسان نیز قرار گرفته است. همچنین از آنجا که میتریه با مسئلۀ حکومت جهانی آینده در پیوند است، تأکید دالایی لامای چهاردهم _ رهبر سیاسی و مذهبی آیین بودای تبت _ بر احیای نام میتریه و ساخت بزرگترین تندیس از میتریه در شهر «بودگیا»ی هند _ که طبق نقل تاریخ، بودا در آنجا به اشراق رسید _ از نظر مذهبی و سیاسی اهمیتی ویژه پیدا میکند. نوشتار حاضر ابتدا جایگاه میتریه در سنت تبتی و ویژگیهای خاص آن را بررسی میکند و سپس به علل اصلی گرایش به احیای مجدد آن در تبت میپردازد.