1
دانشآموخته سطح چهار مرکز تخصصی مهدویت قم، ایران
2
استادیار دانشگاه قرآن و حدیث قم، ایران
چکیده
مدرسه حدیثی قم، به عنوان یکی از مدارس پر قدرت امامیه، از دیرباز مورد اهتمام و دقت اندیشوران بوده است. کاوشها در زمینه مهدویت در این مدرسه، با کاستیهایی مواجه است. فقدان نگاه «مدرسهای»، «عدم بررسی راویان تأثیرگذار» و «موضوعات مورد توجه آنان» به احادیث مهدوی از جمله این کاستیهاست. از این رو این جستار با رویکرد «توصیفی _ تحلیلی» در تلاش است به این خلاء مطالعاتی تا قبل از دوران صدوق بپردازد. طبقهبندی راویان و معرفی آنان آغازی است که این نوشتار برای ارائه تصویری روشن از بحث برمیگزیند. در طبقات ابتدایی، راویان و آموزههای مهدوی گمرنک جلوه کرده است. به مرور زمان با شکوفایی این مدرسه روایات مهدویت با تنوع موضوعی مورد توجه قرار گرفته است. در میان این محدثان، با توجه به جامعیت کتاب الکافی بیشترین نقل از کلینی است؛ سپس سعدبن عبدالله، علی بن حسین بن بابویه و محمدبن یحیی قرار دارند. موضوعات مورد توجه آنان بر روی مسائل اساسی مهدویت شکل گرفته است؛ به گونهای که برخی آموزهها، مانند نشانههای ظهور، که در دوران بعدی متنوعتر گزارش شدهاند در مدرسه قم از اهمیت کمی برخوردار است.