1
استادیار و عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، ایران
2
کارشناس‌ارشد نهج‌البلاغه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، ایران
چکیده
حدیث و تفسیر قرآن پیوندی دیرین دارند و تفسیر روایی از کهن‌ترین گونههای تفسیری می‌باشد که برای توضیح و تبیین آیات‌الهی شکل گرفته است. از جمله آیاتی که در تفاسیر روایی محل بحث جدی و اختلاف در میان مفسرین بوده، آیهG...فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ إِنَّکَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًىF است. خطاب امری خداوند در آیه، موجب برداشت‌های گوناگون میان مفسرین شده است و از این رو اهمیت بررسی موضوع به خوبی نمایان می‌شود. چرایی صدور این دستور از سوی خداوند متعال مسأله اصلی پژوهش بوده و با بررسی روایات تفسیری در تفاسیر و متون روایی عامه و خاصه مشخص گردید هفت دیدگاه وجود دارد که محوریت حکمت این امرِ الهی را بیان نموده است. پردامنه‌ترین این دیدگاه‌ها مربوط به جنس نعلین حضرت موسی که از «پوست میته» بوده می‌باشد. دیدگاه دیگر روایتی از حضرت‌ولی‌عصر؟عج؟ است که با رد دیدگاه قبل، علت این فرمان الهی را «خارج نمودن حب اهل‌بیت ایشان» بیان نموده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی _ تحلیلی و با بررسی رجالی و متنی روایات دو دیدگاه مذکور، انجام گرفته است. مهمترین دستادورد پژوهش آن است که مشخص گردید اولاً قاطبه روایاتِ مربوط به پوست میته در منابع تفسیری روایی اهل‌سنت بوده است؛ ثانیاً از حیث تکرار، فراوانی روایات اصحاب، بیش از روایات رسول‌الله؟ص؟ می‌باشد؛ ثالثاً عمده‌ی احادیث اصحاب، از نظر سندی متنی دارای ضعف و جعل می‌باشد. همچنین در منابع تفسیری روایی شیعه، احادیث دال بر پوست میته علی‌رغم آنکه سندی صحیح دارد، ولی به سبب تعارض با قرآن، عدم موافقت با خانواده‌ی حدیث و مبنای فقهی شیعه، مشخص گردید که بر مبنای تقیه صادر گردیده و قولِ صحیح، همان روایتِ صادرشده از ناحیه مقدسه حضرت ولی‌عصر؟عج؟ می‌باشد. این حدیث به سبب دارا بودن سندی معتبر، پذیرش توسط اندیشمندان شیعه، سازگاری با قرآن کریم و دیگر احادیث هم‌خانواده، قول ارجح در تفسیر این آیه می‌باشد که حکمت دستورِ خداوند را خارج نمودن حب خانواده از دل بیان می‌نماید.
پیرچراغ, محمدرضا, & ماهری قمی, محمد سبحان. (1402). کاوشی نو درباره روایات تفسیری آیه(فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ) با تأکید بر روایت حضرت مهدی(عج) و با روش (تحلیل اسناد _ متن). مشرق موعود, 17(68), 125-156.
MLA
محمدرضا پیرچراغ; محمد سبحان ماهری قمی. "کاوشی نو درباره روایات تفسیری آیه(فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ) با تأکید بر روایت حضرت مهدی(عج) و با روش (تحلیل اسناد _ متن)". مشرق موعود, 17, 68, 1402, 125-156.
HARVARD
پیرچراغ, محمدرضا, ماهری قمی, محمد سبحان. (1402). 'کاوشی نو درباره روایات تفسیری آیه(فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ) با تأکید بر روایت حضرت مهدی(عج) و با روش (تحلیل اسناد _ متن)', مشرق موعود, 17(68), pp. 125-156.
VANCOUVER
پیرچراغ, محمدرضا, ماهری قمی, محمد سبحان. کاوشی نو درباره روایات تفسیری آیه(فَاخْلَعْ نَعْلَیْکَ) با تأکید بر روایت حضرت مهدی(عج) و با روش (تحلیل اسناد _ متن). مشرق موعود, 1402; 17(68): 125-156.
